Người Đua Diều

Câu chuyện nồng nhiệt của Hosseini về sự phản bội và chuộc tội, được bao quanh bởi bối cảnh quá khứ bi kịch mới đây của Afghanistan. 

Đây có lẽ là cuốn sách đầu tiên giúp người đọc Việt Nam nhìn nhận một cách đầy đủ và chân thực nhất về vẻ đẹp cũng như nỗi đau của Afghanistan, một đất nước, một dân tộc, một nền văn hóa lâu đời bị tàn phá bởi những kẻ cuồng tín. Người đua diều là món quà tặng xúc động và đầy ý nghĩa nhà văn Khaled Hosseini gửi lại cho quê hương mình, nơi cuộc sống yên bình vẫn chưa trở lại. 

Câu chuyện là lời tự thuật của nhà văn người Mỹ gốc Afghanistan Amir về những năm tháng tuổi thơ đầy niềm vui cũng như lỗi lầm, về những ngày trôi dạt trên đất khách rồi cuộc hành trình trở lại quê hương đổ nát để cứu chuộc tội lỗi cho bản thân và cho cả người cha đã khuất. Theo dòng hồi ức của Amir, người đọc trở lại hơn hai mươi năm về trước, khi Amir còn là một cậu bé mười hai tuổi sống trong vòng tay che chở của Baba giàu sang và thanh thế. Cùng gắn bó với Amir suốt những năm tháng tuổi thơ là Hassan, con trai của người quản gia Ali, một cậu bé lanh lợi, mạnh mẽ nhiều lần xả thân để bảo vệ Amir. Thế nhưng tình bạn và lòng tận tụy của Hassan đã không được đền đáp, một ngày mùa đông năm 1975, Hassan vì ra sức bảo vệ chiếc diều xanh chiến lợi phẩm của Amir đã bị bọn trẻ xấu hành hung và nhục mạ. Sự nhu nhược và hèn nhát đã cản bước Amir cứu bạn, thậm chí, còn biến cậu thành một kẻ gian dối khi bịa chuyện nhằm đuổi cha con Ali và Hassan ra khỏi nhà. Và Amir đã phải trả giá cho lỗi lầm ấy trong suốt phần đời còn lại. Ngay cả khi anh đang sống sung túc trên đất Mỹ, ngay cả khi tìm được một mái ấm cho riêng mình hay thực hiện được mơ ước trở thành nhà văn, nỗi ám ảnh của một kẻ gian dối vẫn ngày đêm đeo đuổi Amir. Và cuối cùng, trở lại Afghanistan để cứu con trai Hassan khỏi tay bọn Taliban là con đường duy nhất để Amir chuộc lỗi với người bạn, người em cùng cha khác mẹ Hassan đã chết dưới họng súng Taliban.

Người đua diều có đầy đủ các yếu tố cần thiết để trở thành một tác phẩm best-seller: tính thời sự, cốt truyện ly kỳ, xúc động, xung đột gay gắt giữa các tuyến nhân vật, trong chính bản thân nhân vật… Và sự thật, tác phẩm đã nắm giữ vị trí đầu bảng của The New York Times trong 110 tuần. Ngoài những khía cạnh trên, sức hấp dẫn của Người đua diều còn bắt nguồn từ giá trị nhận thức sâu sắc.

Có lẽ, với độc giả Việt Nam nói riêng và độc giả trên toàn thế giới nói chung, Người đua diều là cuốn tiểu thuyết đầu tiên giúp ta có cái nhìn toàn diện, chân thực và xúc động nhất về vẻ đẹp cũng như nỗi đau của đất nước và con người Afghanistan. Chiến tranh, loạn lạc, những thành phố đổ nát, những công trình văn hoá bị tàn phá, những người phụ nữ trùm đầu than khóc và những kẻ cực đoan với nhiều đạo luật hà khắc đó... dường như là tất cả những gì người ta được biết về Afghanistan qua các phương tiện thông tin đại chúng. Thế nhưng, qua gần năm trăm trang truyện của mình, Khaled Hosseini đã đưa người đọc đến với một vùng đất hoàn toàn khác, một Afghanistan thanh bình và phồn thịnh, một Afghanistan của truyền thống văn hoá lâu đời, một Afghanistan thuộc về những con người cao thượng và kiêu hãnh, một Afghanistan từng tồn tại và đã bị huỷ diệt.

'Tôi yêu mùa đông ở Kabul. Tôi yêu nó vì những bông tuyết mềm mại vỗ nhẹ vào cửa sổ phòng tôi ban đêm, vì tuyết mới rơi lạo xạo dưới đôi ủng cao su đen của tôi, vì hơi ấm của chiếc lò sưởi gang khi gió rít qua sân, qua đường phố... Mùa đông nào, các quận của Kabul cũng tổ chức cuộc thi đấu diều. Và nếu bạn là một đứa con trai sống ở Kabul, thì ngày thi đấu chắc chắn là sự kiện nổi bật của mùa giá lạnh... Có lần, một thằng nhóc Hindi, gia đình nó mới chuyển đến ở quanh vùng, kể cho chúng tôi nghe rằng, ở thị trấn quê nó, đấu diều có những luật lệ và quy tắc chặt chẽ... Hassan và tôi nhìn nhau cười. Cười phá. Thằng nhóc Hindi rồi sẽ nhanh chóng học được những gì người Anh học được hồi đầu thế kỷ này, và những gì người Nga cuối cùng đã học được vào những năm cuối thập kỷ tám mươi rằng người Afghan là một dân tộc độc lập. Người Afghan yêu quý phong tục nhưng ghê tởm các luật lệ. Và việc đấu diều cũng thế. Luật lệ thật đơn giản: Không luật lệ nào. Thả diều của bạn lên. Cắt hạ đối thủ. Chúc may mắn'.

Bằng một lối văn xuôi giản dị, không gọt giũa, không ẩn dụ hay khó hiểu, Khaled Hosseini đã dẫn dắt người đọc đi qua những thăng trầm của lịch sử nước mình, đã giúp người đọc hiểu được những góc sáng tối trong tâm hồn người Afghanistan, và hơn hết, đã khiến người đọc xúc động và nuối tiếc trước sự tàn lụi của cả một nền văn hoá đầy bản sắc.

Quỳnh Nga